Niezawodowa Rodzina Zastępcza

Informacje wstępne

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 998 z późń. zm.) rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba samotna, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, którzy:

1. Dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej.
2. Nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona oraz wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego.
3. Nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych.
4. Są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone: zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej wystawioną przez psychologa Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Cieszynie.
5. Przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku cudzoziemców ich pobyt jest legalny.
6. Nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo oraz nie figurują w rejestrze sprawców przestępstw na tle seksualnym
7. Posiadają stałe źródło utrzymania, które pozwala na pokrycie potrzeb rodziny.
8. Zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
1. rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
2. właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
3. wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, zwane dalej PCPR zostało wyznaczone do realizacji zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej na terenie powiatu cieszyńskiego i jest uprawnione do kwalifikowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej w tym wydawania opinii o spełnieniu przez nich warunków, o których mowa w ust. 1 niniejszych Zasad i oceny predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej.

Ocena powyższych warunków następuje m.in. na podstawie złożonej przez kandydatów dokumentacji, której wzory stanowią załączniki do niniejszych zasad, opinii psychologicznej (sporządzonej przez wyznaczonego przez PCPR specjalistę) oraz wizyty w miejscu zamieszkania kandydatów.

Co to znaczy rodzicielstwo zastępcze?

Najprościej mówiąc rodzice zastępczy, w zastępstwie rodziców biologicznych, sprawują bieżącą opiekę nad dzieckiem. Bycie rodzicem zastępczym wymaga zaangażowania, poświęcenia i cierpliwości, ale też odpowiednich umiejętności. Kwalifikacja kandydatów do pełnienia roli rodziców zastępczych wydać się może procesem długotrwałym i złożonym, ale ma na celu przede wszystkim dobro dziecka. Ważnym jest, aby rodzice zastępczy byli dobrze i właściwie przygotowani do podjęcia się tej roli, posiadali odpowiednie kompetencje, w tym byli otwarci na szukanie pomocy i wsparcia wobec ewentualnie pojawiających się trudności.

Decyzja o przyjęciu dziecka do rodziny jest bardzo trudna i odpowiedzialna, musi być więc przemyślana. Zmienia ona dotychczasowy system rodziny, wpływa na wszystkich jego członków. Przyszli rodzice zastępczy muszą brać pod uwagę wszystkie aspekty dotyczące wcześniejszych negatywnych przeżyć na jakie mogło być narażone dziecko przez własnych rodziców biologicznych. Dziecko, które było zaniedbywane przez swoje najbliższe otoczenie, przez rodziców, potrzebuje znacznie więcej czasu aby ponownie zaufać dorosłym.

Opieka zastępcza to nie to samo co bycie rodzicem i opiekunem dla własnego dziecka.

Przyszłe rodziny zastępcze winny być świadome, iż nie wchodzą w rolę rodzica biologicznego. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej podlega wsparciu i nadzorowi ze strony powiatowego centrum pomocy rodzinie i sądu.

Etap 1.: Podjęcie kontaktu z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej (telefoniczny lub osobisty).

Osoby, które skontaktują się telefonicznie, poproszone zostaną o zapoznanie się z niniejszym dokumentem oraz spotkanie w PCPR, aby zapoznać się z podstawowymi informacjami dotyczącymi rodzicielstwa zastępczego oraz warunkami jakie winni spełniać kandydaci na rodzinę zastępczą lub uzyskać odpowiedzi na swoje pytania.

Etap 2.: Przystąpienie do procesu kwalifikacji.

Zgromadzenie i złożenie w PCPR lub przesłanie drogą pocztową, kompletu wymaganej dokumentacji, stanowiącej załączniki do niniejszych zasad kwalifikacji: 

1. Załącznik nr 1 - Wniosek kandydata/kandydatów; 
2. Załącznik nr 2 - Zaświadczenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
3. Załącznik nr 3 - Oświadczenie dotyczące m.in: posiadania władzy rodzicielskiej, realizacji obowiązku alimentacyjnego, posiadania zdolności do czynności prawnych, niekaralności (wypełniane odrębnie przez kandydatów); 
4. Załącznik nr 4 - Oświadczenie o miejscu zamieszkania w rozumieniu Kodeksu Cywilnego– (wypełniane odrębnie przez kandydatów); 
5. Załącznik nr 5 - Formularz opinii szkolnej o współpracy kandydata ze szkołą, do której uczęszczają jego dzieci (dotyczy tylko kandydatów posiadających własne dzieci w wieku szkolnym);
6. Akt małżeństwa (w przypadku osób zamężnych)- kserokopia, a do wglądu oryginał;
7. Zaświadczenie o posiadaniu stałego źródła utrzymania;
8. Opinia o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej sporządzona przez psychologa PCPR;

(UWAGA: powyższa opinia dołączana jest do dokumentacji w terminie późniejszym, po ustaleniu terminu badania psychologicznego)

Niedostarczenie w/w dokumentacji skutkuje brakiem możliwości dalszego kontynuowania procesu kwalifikacji.

W/w dokumenty Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Cieszynie uzupełnia o:

1. Zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego oraz rejestru sprawców przestępstw na tle seksualnym
2. Protokół z wizyty w miejscu zamieszkania kandydata/kandydatów

Po złozeniu i analizie dokumentacji kandydaci otrzymują informację o wstępnej kwalifikacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Kandydaci, którzy otrzymają pozytywną wstępną kwalifikację wnioskują o skierowanie na szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny zastępczej, które zgodnie z przepisami prawa jest obowiązkowe.

Załączniki do pobrania:

Etap 3.: Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny zastępczej.

Szkolenie dla kandydatów organizowane jest przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Cieszynie. Szkolenie prowadzone jest w formie ćwiczeń, gdzie kandydaci mają możliwość „sprawdzenia samych siebie” w różnych sytuacjach. W trakcie szkolenia i po jego zakończeniu trenerzy/kandydaci zadają sobie pytania np: Czy tej rodzinie możemy powierzyć dziecko? Czy jestem gotowy do podjęcia roli rodzica zastępczego? Czy podołam nowym wyzwaniom, czy potrafię w razie trudności prosić o pomoc? Czy jestem gotowy dbać o relację dziecka z rodziną biologiczną? Czy jestem świadomy zmian jakie wniesie przyjęcie dziecka do mojej rodziny? Na te i inne pytania warto sobie odpowiedzieć zanim podejmiemy decyzje o przyjęciu dziecka do własnej rodziny.

Etap 4.: Uzyskanie zaświadczenia o kwalifikacji do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny zastępczej.

Uprawnienia do pełnienia funkcji rodziny zastępczej nabywa się w momencie otrzymania zaświadczenia o kwalifikacji kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, wydawanego na wniosek kandydata, przez powołany w PCPR zespół kwalifikacyjny.

Etap 5.: Przyjęcie dziecka do rodziny i pełnienie funkcji rodziny zastępczej.

Po powzięciu informacji o konieczności umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej PCPR kontaktuje się z kandydatami, ale informacja o dziecku, dla którego poszukuje się odpowiedniego kandydata na rodzinę zastępczą, może trafić do PCPR w różnym czasie, może to nie być "zaraz" po otrzymaniu przez kandydatów kwalifikacji. Uwzględniając powyższe, jeśli kandydat wyrazi zgodę na przyjęcie danego dziecka, po złożeniu aktualnego oświadczenia o spełnianiu warunków do pełnienia funkcji rodziny zastępczej (stanowiącego zał. nr 9 do niniejszych zasad), PCPR przekazuje dane niezbędne do złożenia wniosku o ustanowienie rodziny zastępczej do Sądu Rodzinnego, ponieważ o ustanowieniu rodziny zastępczej orzeka wyłącznie sąd.

Biorąc pod uwagę odpowiedzialność jaką niesie ze sobą sprawowanie opieki zastępczej, przyszły opiekun zastępczy nie powinien nawiązywać kontaktu z dziećmi przebywającymi w placówkach opiekuńczo-wychowawczych przed przystąpieniem do procesu kwalifikacji, ponieważ w trakcie procesu szkolenia i kwalifikacji kandydaci mogą zmienić decyzję dotyczącą przyjęcia dziecka, może okazać się, iż dana rodzina ma kompetencje do opieki nad dzieckiem tylko np. w określonym wieku lub płci lub z przyczyn formalnych nie może pełnić funkcji rodziny zastępczej.

 Informacje dodatkowe

1. Pełnienie funkcji niezawodowej rodziny zastępczej następuje na mocy postanowienia właściwego sądu opiekuńczego i od dnia faktycznego umieszczenia dziecka w tej rodzinie zastępczej.
2. Rodzina zastępcza otrzymuje comiesięczne świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej w wysokości określonej w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
3. W trakcie pełnienia swojej funkcji rodzina zastępcza współpracuje m.in. z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej, np. w zakresie uczestnictwa w proponowanym poradnictwie, terapii lub szkoleniach.

Dziękujemy za zainteresowanie i chęć pomocy dzieciom, które mogły doświadczyć wielu przykrych zdarzeń i w związku z tym wymagają szczególnego wsparcia i troski. Zapewnienie tym dzieciom poczucia bezpieczeństwa, polepszenie ich samopoczucia i samooceny oraz stanu zdrowia, nauka tworzenia właściwych relacji i budowania prawidłowych więzi z innymi osobami są dla rodzica zastępczego prawdziwym powodem do radości, dumy i szczęścia, ale wymagają czasu i pracy. Nikt nie oczekuje, że kandydaci będą idealnymi rodzicami zastępczymi, ale oczekujemy wypracowania przemyślanej, decyzji dotyczącej opieki zastępczej oraz współpracy mającej na celu dobro dziecka.